İnovasyon, şirketler için büyük önem taşıyan bir kavramdır. Eğer inavasyon örnekleri hayata geçirilmezse şirketin gelişmesi ve rekabet edebilmesi mümkün olmayacaktır. Genel olarak inovasyon ne demek incelemek gerekirse Latince innovatus kelimesinden gelmektedir. İngilizce’de karşılığı innovation olan kavramın Türkçede karşılığı yeniliktir.
Yalnız inovasyonu anlamak için kavramsal karşılığına bakmak yeterli olmayacaktır. Çünkü birbirinden farklı açıklaması bulunmaktadır. İnovasyon nedir kısaca göz atarsak, yeni ve yaratıcı olan fikirlerin ekonomik, hizmet, endüstri ya da ticari alanlara uygun hale getirilerek hayata geçirilmesidir.
Diğer taraftan ölçü standartlarını belirleyen kurum ISO tarafından; değeri var eden veya yeniden dağıtan yeni ya da değiştirilmiş varlık/ürün olarak görmekteyiz. Şirketin var olan ihtiyaçları göz önünde bulundurularak oluşturulan, hayata geçirilen ve yenilik getiren tüm fikirler inovatif fikir olarak değerlendirebiliriz. OECD ve Avrupa İstatistik Kurumu’nun Oslo Kılavuzu kapsamında da yenilikçi düşünce, uygulama ve planlama kelimelerine vurgu yapılmaktadır.
Günümüzde birçok şirket tarafından inovasyon nedir kısaca tanımlara bakılıp buradan hareketle yenilikler hayata geçirilmektedir. Şirkete değer katma ve yenileyerek ilerlemek amacıyla uygulanmaktadır. Eğer daha fazla bilgiye ihtiyacınız varsa yazının devamında detaylı bilgilere erişebilirsiniz.
İnovasyon Çeşitleri Nelerdir?
Ortaya çıktığı ilk günden itibaren bu kavram şirketlere değer katan bir yapıya sahiptir. Var olan ihtiyaçtan hareketle birden fazla alanda değişikliği yarattığı görülmektedir. Bu durum aslında inovasyon çeşitlerini ortaya çıkarmaktadır. Bu başlık altında inovasyon türleri nelerdir konusuna değineceğiz.
Her şirketin ihtiyacı ve ihtiyaca bağlı olarak ortaya koyabileceği inovatif planlamaları söz konusudur. Var olan bu yenilikçi düşüncelerin tamamını tek bir çatı altında toplamak zordur. İhtiyaçlar farklı departmanlarda ortaya çıkacağı için birden fazla sayıda inovatif uygulamadan söz edebilmek mümkündür.
Marka ve şirket değerini geliştiren, değişimi sürekli kılan ve ihtiyaçları gidermeye yönelik oluşturulabilecek inovasyon çeşitleri 4 genel başlık altında incelenebilmektedir:
Pazarlama İnovasyonu Nedir?
Pazarlama inovasyonunda yeni bir ürün oluşturmak ya da bir ürünün değişime uğraması söz konusu değildir. Daha çok hizmet ya da ürünün yenilikçi düşüncelerle pazarlamasını içermektedir. Pazarlama aşamasında yenilikçi ve farklı fikirlerin ortaya atılması ile meydana gelmektedir.
Her inovasyon kendi içerisinde önemlidir fakat pazarlama inovasyonu daha fazla öneme sahiptir. Çünkü rekabetin yüksek olduğu sektörlerde rakip firmalardan ayrılmayı sağlayacak olan kısım burasıdır. Müşterilerin ihtiyaçlarının da daha rahat ve pratik şekilde karşılanmasına imkân sağlayacaktır.
Temel amaç pazar inovasyonu ile değişik fikirler sayesinde müşteriye ulaşmak, ürün/pazar uyumunu sağlamak ve pazarlama alanındaki sorunları gidermek olmaktadır. Bu alanda yapılacak çalışmalar için yeni bir üründe gerekmez. Eski ürünü farklı usullerle pazarlamak da bir yöntemdir.
Güncel olarak pazarlama inovasyonu örnekleri şu şekilde sıralanabilir:
- Bebek şampuanlarının yetişkin şampuanlarından farklı olarak pompalı şişelerde sunulması ve reklamda kullanılması,
- Dijitalde birçok markanın gerçekliği arttırılmış yapay zekâ ile ortamı bizzat yaşatması,
- Markanın hali hazırda çok sık satılan ürününün yanında promosyon olarak yeni ürününü hediye etmesi,
- Çok küçük değişim yaratsa bile sunduğu reklamlar sayesinde çok sık satış yapan ve hatta ürünlerinin farklı adlandırılmasını sağlayan Apple.
Ürün İnovasyonu Nedir?
Kısaca ürün inovasyonu nedir? Var olan üründe değişim yaratmak ya da sıfırdan bir ürün üretirken benzer markaların ürünlerinden değişik özellikler sunmaktır. Ürün inovasyonu; üretimde, içerikte, ambalajda, müşteriye sunulma aşamasında değişikliğe sahiptir. Müşterinin ihtiyaçlarını gidermek temel amaç olarak ortaya çıkmaktadır.
Müşteriye fayda sağlayacak benzersiz ve farklı formlardaki ürünleri oluşturma alanıdır. Tüketicilerin bu yüzden en çok karşılaştığı ve maruz kaldığı inovasyon alanıdır. Farklı sektörlerde sürekli birbirinden farklı ürünlerin çıkması ve ihtiyaçların giderilme amacı bundan dolayıdır.
Ürün inovasyonu sırasında ürüne yeni bir değer katmak önemlidir. Var olanı sadece ambalaj yöntemiyle değiştirmek yeterli olmayabilir. Aynı zamanda benzeri ürünlerden değişik özelliklere sahip olmasından dolayı patent elde etme hakkı da doğmaktadır. Markalar böylece hukuki anlamda kendisini koruma altına alabilmektedir.
Ürün inovasyonu örnekleri şu şekilde sıralanabilir:
- Ekran kırılması ve zarar görmesinden şikayetçi olan bireyler için katlanabilir telefon üretilmesi,
- Manuel diş fırçalama ve takibinin zor olmasından dolayı elektrikli diş fırçalarının üretilmesi,
- Doğaya zararı ve giderek artan maliyetinden dolayı benzinli araçlara kıyasla elektrikli otomobillerin Tesla tarafından satışa sunulması,
- Çabuk kaybolması ya da çalınmasından dolayı GPS özelliğine sahip akıllı cüzdanların oluşturulması.
Her bir hizmet ya da ürün aslında öncesinde eksik özellikleriyle bulunmaktadır. Ancak markalar bu ürünleri ya da hizmetleri ele alıp geliştirerek, ekstra özellik katarak inovasyon süreci oluşturmaktadır.
Hizmet İnovasyonu
Şirketlerin ürün değil, hizmet sağlama sırasında yeni ve iyileştirilmiş yollar elde etmektir. Yeni hizmetler oluşturulabildiği gibi var olan hizmetlerin yenileştirilmesi hali de söz konusu olmaktadır. Tamamen müşterinin beklenti ve ihtiyaçlarını karşılama amacı ve rekabet gücünü arttırmak söz konusudur.
Hizmet inovasyonu örnekleri şu şekilde sıralanabilir:
- Ev temizliği yapamayan çalışanların web sitesi üzerinden hizmet alabilmesi,
- Online olarak yemek siparişi verebilmeyi sağlayan YemekSepeti, Getir vb. uygulamalar,
- Şirketin daha fazla hizmet verebilmek adına ürün alan her bireye bu ürün hakkında eğitim vermesi,
- Güvenliği yüksek ve konforlu ulaşım adına Uber sisteminin geliştirilmesi,
- Airbnb gibi uygulamalar ile dünyanın her alanında ev kiralayabilme,
- Hastanedeki tahlil sonuçlarının internete yüklenmesi ya da mesaj olarak iletilmesi.
Organizasyonel İnovasyon
Şirketlerin performanslarını arttırmak, verimliliği iyileştirmek ve rakip firmalar ile rekabet edebilme gücü için yeni stratejiler geliştirme durumudur. Özellikle modern iş dünyasında en önemli kavramlardan birisidir. Kuruluşların daha fazla dinamik olması gerekmektedir hatta bir zorunluluk haline gelmiştir.
Eğer markalar, organizasyonel inovasyon uygulamazsa aynı yerinde kalacaktır. Şirket genelinde bir yenilik olmaması ilerlemeyi de etkileyen unsurdur. Diğer taraftan şirket çalışanları için de istendik bir ortam kurulamaz. Tüm bu sebepler günün sonunda şirketin rakiplerinden geride kalmasına, pazarda yer edinmemesine yol açacaktır.
Organizasyonel inovasyon örnekleri şu şekilde sıralanabilir:
- İnsan kaynakları hedef ve projelerinin değişerek çalışanlarda motivasyon artması,
- Uzaktan çalışma ya da hybrid gibi sistemlere geçilerek çalışanlara imkân sunma,
- Yönetim şemasındaki hiyerarşik sistemden takım bazlı sisteme geçilmesi.
Kapsam ve türlerine göre inovasyon çeşitleri/türlerini sıralayalım.
Artan İnovasyon
Ürünün ve bu ürünlerin üretimi sırasında köklü bir şekilde değişiklik oluşturmadan ‘aşamalı’ olarak yenilik getirmeyi kapsamaktadır. Adım adım yeni özelliklerin getirilmesi ile ürün ve hizmetin daha iyi hale gelmesi sağlanmaktadır. Eklenecek bu özellikler ile var olan ürünlerin sorunları da ortadan kaldırılmaktadır.
Örnek olarak akıllı telefonlar gösterilebilmektedir. İlk ortaya çıktığında telefonlarda arama ya da SMS adına kullanım vardı. Fakat günümüzde aşamalı olarak gelişme ile internet kullanımı, uygulamalara göz atma, karışık işlemler yapabilme eklenmiştir.
Yıkıcı İnovasyon
Var olan çalışma şekillerinde ciddi anlamda değişim yaratarak kapsamlı bir alanda etki bırakma şeklidir. Başlangıçta en düşük seviyeden başlayarak teknoloji ya da modellemeler kullanılır. Ancak sonrasında getirilen yenilikçi düşünce ile var olan iş modelleri ve ürünleri tamamen geçersiz hale gelebilmektedir.
Örnek olarak e-ticaret gelebilir. Geçmişte geleneksel ticaret yaygınken çok kısa bir süre içerisinde pandeminin de etkisiyle e-ticaret yaygınlaştı. Burada pazarlamadan tutunda tedarik süresine kadar işlemler değişmiştir bu yüzden fiziksel birçok mağaza da kapanmak zorunda kalmıştır.
Radikal İnovasyon
Çalışmaların yapılma şeklini tamamen ya da ciddi anlamda değiştiren; performans ve yetenek kapsamında yüksek sıçramalar oluşturan yeni bir ürün oluşturmadır. Diğer inovasyon çeşitleri ile kıyaslandığında daha ciddi bir zaman, kaynak ve para gerektirmektedir. Geniş kapsamda etki yaratmasıyla da dikkat çeken bu inovasyona internetin gelişimi ve kullanımı, kişisel telefonların üretilmesi örnek olarak verilebilir.
Bitişik İnovasyon
Markaların risk alıp farklı pazar ya da ürün alanına girmeden, mevcut kısımlardaki büyüme ve gelişme çalışmalarını kapsamaktadır. Var olan kaynakları yetenek ve uzmanlıkla birleştirerek daha iyi konuma getirmeyi ifade etmektedir. Bitişik inovasyon örneklerinde hızlı bir şekilde müşteri ihtiyaç ve şikayetlerine dönüş sağlanabilmektedir.
İnovasyon Süreci Nasıl Gerçekleşir?
İhtiyaçtan dolayı ortaya çıkan ve çeşitli yeniliklere sahip düşünceleri ortaya çıkarmak, harekete geçirmek ve uygulamak için bir dizi aşama bulunmaktadır. Spesifik olarak yaklaşımlar değişiklik gösterebilse de ortalama olarak süreçten bahsedebiliriz. İnovasyon süreci kısaca şu aşamalara sahiptir:
- Aşama | Fırsatları Saptama: İnovasyon her ne kadar sevilen ve önem verilen bir durum olsa da fırsatları doğru değerlendirmek gerekir. Pazarı araştırma, müşterilerin ihtiyaçlarını saptama ya da trende dair analizler yapmak şarttır.
- Aşama | Fikir Ortaya Koyma: Var olan fırsatları belirledikten sonra bu fırsatlara yönelik fikirler ortaya koyulmalıdır. Şirket çalışanları ya da özel olarak bu alanda çalışanlar tarafından beyin fırtınaları oluşturulur. Amaç yenilikçi, aşamalı ilerleyen ve hayata geçirilebilecek fikirler elde etmektir.
- Aşama: Fikirleri Değerlendirme ve Seçme: Konuya dair birden fazla fikir oluşturulabileceğinden arasında seçim yapılmalıdır. En etkili olacak uygulamayı yaratmayı sağlayan fikri belirlemeli, diğer fikirleri ise ertelemeli ya da tamamen silmelisiniz.
- Aşama | Geliştirme: Somut bir şekilde değerlendirme yapmak daha iyi fikir sahibi olmayı sağlar. İhtiyaçlara yönelik oluşturulan fikirler prototip hale getirilebilir. Bu prototipler ufak çaplı da olsa uygulanarak etkileri gözlemlenebilir.
- Aşama | Test Etme ve Yineleme: Bir önceki aşamada prototipleriniz sanal dünya ile sınırlı kalabilir ya da fikirden öteye geçmemiş olabilir. Gerçek dünyada test etmek her zaman daha iyi sonuç almayı sağlar. Varsayımlardan yola çıkarak test etmeli, sorun varsa gidererek bunları yineleyerek ilerlemelisiniz.
- Aşama | Uygulama ve Değerlendirme: Fikirleri tamamen gerçek hayata geçirerek uygulamalısınız. Ürün, marka ya da pazar alanında sunduğunuz bu yenilikler sizlere öngörüler sunacaktır. Uygulama hayata geçtikten sonra ölçeklendirilmelidir.
- Aşama | İzleme ve Değerlendirme: İnovasyonun ortaya çıkaracağı etki hemen olmayacaktır. Belirli bir izleme ve gözlem süreci gerekecektir. Bu süreç içerisinde ölçeklendirdiğiniz aşamalara göre gözlem yapmaya devam edin ve sonunda gerçekten gerekli olup olmadığını, faydalarını değerlendirin.
İnovasyon Özellikleri Nelerdir?
Yenilikçi fikirlerin oluşturulması ve hayata geçirilmesi süresinin belirli özellikleri vardır. İnovasyon özellikleri aynı zamanda bu uygulamanın önemi hakkında da fikir vermektedir. Genel olarak inovasyon özellikleri şunlardır:
- Uyum Sağlamaya Olanak Tanır: Gelişmelerden geri planda kalmadan uyum sağlamaya imkân oluşturur. Rakip firmalara yetişmek ve onları geçebilmek için gelişim sürekli olmalıdır. Pazar, teknoloji ve diğer gelişmelere uyum inovasyon ile mümkündür.
- Büyümeyi Teşvik Eder: İnovatif düşünceler şirket değerlerinizi arttırırken durağanlıktan uzak olmanızı sağlar. Sürekli büyümeyi teşvik eder ve bununla birlikte marka değerinizi de farklı bir konuma getirir.
- Rakip ile Rekabeti Sağlar: Rakip firmalardan sıyrılarak farklı olmayı sağlar. Çalışanlar ve müşteriler tarafından fark edilen bu durum ciddi bir avantaj sağlar.
